Абзар иясе ишегалдында, йә булмаса ат абзарында тора. Йорттагы терлекләрне баш-күз итә. Ул кай чагында кеше кыяфәтендә, кай чагында бер-бер терлек сурәтендә кешегә дә күренә. Аны ерактан гына, төнлә генә күреп була.

Албасты бер явыз көч була. Ул ташландык өйләрдә, тирес түгелгән елгаларда, басуларда, болыннарда тора.
Албасты күзгә кеше булып, кибән булып, чүмәлә булып, туйра булып, бик зур печән йөге булып күренә. Албасты кешене килеп баса да изә, шуннан канын эчәргә тотына. Албастыга бастырылган кеше үзенең йөрәге типкәнен сизә бантлый, тын ала алмый, буыла.

Бичура хатын затыннан була. Буе — аршын ярым, иңе бер аршын була. Башына өрпәк салып йөри, бәрәңге базларында, идән асларында, ташландык мунчаларда тора. Бичура бар кешенең дә өенә ияләшми. Бичура ияләшкән өйләрдә аның үзенә аерым бүлмә калдырулар да булгалаган.

Мин яшь чакта ирем белән яңа йортка күчтем. Күчкәннең икенче көнендә торсам, почмактан орчык белән зебер-зебер җеп эрләгән тавыш ишетелә, эрләүче үзе күренми. Шуннан мин моның Йорт иясе икәнен белеп сөендем инде.

Су анасы ай яктысында бик еш басмага чыгып чәчен тараганга, аны еш күреп була, ди. Аның гәүдәсе кеше гәүдәсенә охшаса да, бик үк зифа түгел: толымы җиргә җиткән — бик озын, башы бик зур, озынча; күзләре бик зур, том кара, атылып чыгарга тора, кашлары юк (шуңа күрә, кашы бик аз кешегә дә «Су анасы» диләр), күкрәге бик киң, алга бик калкып тора, тәне бакыр сыман кызыл була, ди.

Җир өстендәге кыр вә төрле җирләргә ияләшеп, төрле урыннарга баш: булып тора торган әйберләр кебек, суда ия булып, су астындагыларга башлык булып торучылар да бар: алар — Су бабасы, Су иясе, Су анасы. Болар суның — күлләрнең, диңгезләрнең, иделләрнең иң тирән җирендә торалар. Алар су коенырга төшкән кайбер кешеләрне үзләренә тартып та алалар. Бик сирәк кенә кеше күзенә кеше булып та күренәләр.

Су иясе, нинди генә су булмасын, шунда тора. Кирәк кечкенә елга булсын, кирәк чишмә булсын, кирәк күл булсын, тикшереп тормый, кая эләксә шунда яши бирә. Су иясе бабасына бер дә ошамаган: ул аз гына җүләрсымак итеп эш эшли. Аны шуңа күрә күп санга алмыйлар. Ул бик юк кына эшкә ачулана да, йә тегермән буаларын ерып җибәрә, йә булмаса бер җирдә балыкчыларның балык тотканын күрә дә, ул тирәдән бар балыкны куып җибәрә, йә булмаса су якынындагы кешеләрне, терлекләрне, тотып, су астына тарта да шунда буып үтерә.

Токый кушаматлы Хәмәкәй бабай үлгәч, убыр булып, ут булып, авылга Иске Кормашка өенә кайта. Ишек-тәрәзәләр бисмилла әйтеп ябылганлыктан, аннан керә алмый, морҗадан керә. Ул кайтып керүгә, өйдәге бар кеше гырлап йоклый башлый.

Әүвәл заманда бер егет урманга утынга барган. Урманда утын кисә башлаган. Шунда буран чыккан, кич булган, егет кайтырга курыккан. Хәзер егет уйлаган: «Инде мин нишлим», — дип.

Убыр — ияләшкән кешесенең үзендә була торган бер нәрсә ул. Ул күбрәк хатын-кызга ияләшә. Убыр ияләшкән кешегә «убырлы» диләр. Убырлы кеше баш түбәсеннән билгеле була: кечкенә генә бер чокыр сыман урын була, шуңа күрә андый кешегә: «Түбәсе тишек, бу убырлы икән», — диләр.